Giấc mơ thiếu vắng nụ cười

Cuối năm rồi, tính theo âm lịch, tôi tự thưởng cho mình vài cuốn sách. Hai tập truyện ngắn, năm tiểu thuyết. Tất cả, ba trăm trang đổ lại. Được tặng kèm thêm một cuốn sách về những cuộc đối thoại của vị một đạo diễn cùng một DVD phim hoạt hình. Rõ chán cái đầu DVD lâu ngày không sử dụng nên hỏng rồi. Về sách thì không chỉ những cuốn mới mua, tôi còn ít cuốn đang đọc dở/chưa đọc nữa cơ. Tôi hoàn toàn dự định sẽ ngốn hết tất cả trong dịp Tết này nhưng đến hôm nay cho thấy, dự định đấy không thành. 

Mùa xuân, tôi bỗng cảm thấy đọc sách trở thành một việc làm quá có tính trì trệ. 

Khi đọc, nhiều lúc là cảm thấy một cái gì mở ra trong lòng, giống như ngôi nhà với những cửa sổ mở rộng và tôi lao đến những cửa sổ đó, ngắm nhìn nắng và gió và những chân trời xa tít. Và tôi hăm hở cái ý nghĩ mình sẽ ngồi ngay vào bàn viết, bên cái cửa sổ đó, và rồi sẽ vung bút và viết được cái gì hay ho như những thứ mình vừa đọc. Đó không phải là điều tôi muốn ở vai một người đọc đơn thuần. Tôi đã nghĩ, một ngày nào đó tôi sẽ chỉ đọc sách mà thôi, và không viết bất kỳ thứ gì nữa, ngoại trừ thư tư vấn hay đơn kiện hay giấy tờ pháp lý các thứ. Tôi cảm thấy chỉ đọc thôi thì dễ dàng hơn cho mình. Chỉ là… chính tôi cũng không chắc nếu không muốn viết thì liệu tôi có yêu thích cái việc đọc không? Câu chuyện giữa viết và đọc với tôi giống như câu hỏi con gà có trước hay quả trứng có trước. Có lẽ vì không thông minh, tôi đã chẳng có tí não nào để trả lời câu hỏi đó.

Cũng có nhiều khi, ngược lại, đọc với tôi nghĩa là những cánh cửa khép kín vẫn khép chặt, tôi cảm thấy chính cái điều có trong đôi mắt mình, khi tôi thử chụp một hình “tự sướng” vào đầu năm nay, tôi nhìn thấy rõ hơn đôi mắt của mình. Cái có trong mắt tôi là “không gì cả”, sự lạnh lẽo vô hồn ấy nơi một phụ nữ, tôi thấy mình cũng không yêu nổi mình. 

Có lúc tôi chán mấy cuốn sách khủng khiếp. Chắc chắn là tôi không có thứ cảm xúc này trước đây. Và đó không phải vì yếu tố tuổi tác hay vì hồi còi báo động rằng thói quen đã đến lúc nhàm chán và đang trên đà mục rỗng. Tất nhiên có những cuốn sách làm cho bạn chán, nhưng chúng thường không phải là dấu chấm hết cho sự đọc. Tôi cảm thấy sự bội bạc trong cả những gì tôi thích nhất, và sự phù phiếm của văn chương. Tôi hiểu lẽ thường vẫn thế, chỉ khi ta rất, rất thích cái gì ta mới cảm thấu tận xương sự bội bạc của nó. Nhưng tôi vẫn nghĩ con người nắm giữ khả năng bội bạc, còn sách, và văn chương thì không. Tôi đề cao văn chương nhưng rồi tôi thấy văn chương cũng như một món ăn. Có nhiều thứ chả ra gì. 

Bạn Còi từng nói “sách là người bạn đặc biệt” của bạn ấy. Tôi hẳn không thể so sánh hết tình cảm của tôi với sách và tình cảm của bạn mình với sách. Có thể nói cùng một câu, rằng “tớ thích (đọc) sách” nhưng không thể nói là tình cảm ấy giống nhau. Tôi thường thấy bạn Còi yêu sách một cách dung dị, nghĩa là hầu như hạnh phúc. Còn tôi yêu sách, thật ra là văn chương, đôi khi, tình yêu ấy khổ sở. Và tôi nghĩ, biết đâu đến lúc nào đó, tôi sẽ căm thù sách. Tôi vẫn biết  khi người ta quá khổ sở về một điều gì đó, người ta sẽ căm thù nó mà vẫn tiếp tục yêu nó. Tôi biết đó là bi kịch. Và tôi chỉ muốn tránh cho xa.

Ta cứ ngồi lặng im thế…

Cõng lên vai… những muộn phiền của đêm nào thức trắng

Tách ra nỗi đau nào hồn nhiên, nỗi đau nào trĩu nặng…

Rồi đặt lên chăn gối một viên đá ướp lạnh

Những giấc mơ thiếu vắng nụ cười…

(Thơ Nguyễn Phong Việt)