Cần luôn làm việc

Tôi bận rộn đến ngày cuối cùng của năm. 27 Tết. Điều khác biệt của hôm đó là, mọi người cùng đợi đến thời khắc đồng hồ điểm năm giờ ba mươi phút chiều. Trong khi sắp xếp lại mọi thứ. Không còn ai đến làm phiền ai, như có thể phó mặc những hồ sơ chưa có người đến nhận. Từng giây, từng giây thời gian trở nên chậm chạp hơn bao giờ. Rồi cây kim phút nhích vào con số chỉ 30 phút, rồi một rồi hai giây nữa qua đi. Tất cả xôn xao, và những lời chào nhau, tạm biệt, ăn Tết vui vẻ… dậy sóng. Đến bây giờ, sau bốn tháng, đó là ngày đầu tiên và duy nhất tôi đi làm về sớm. Nghĩa là về đúng giờ.

Trong toàn bộ quá trình làm việc của mình, tôi chưa từng bận rộn như hiện tại. Điểm này không khiến tôi nản lòng. Tôi biết là mình mong được bận rộn. Không có gì kinh khủng hơn khi bạn đến sở làm và ngồi đờ đẫn như một người buồn ngủ mà không được phép ngủ. Cần luôn làm việc. Nếu bạn đến nơi nào đó để làm việc, ý tôi là vậy.

Có những người không qua nổi giai đoạn thử việc, kinh ngạc làm sao. Và chính sách công ty, tôi  có thể gọi nó là gì nếu hai từ “thay máu” không thích hợp, sẽ lần hồi sa thải những người trong danh sách cuối của một bảng xếp hạng (mà họ phân bổ nó như một chỉ tiêu phải đáp ứng), như buộc người lao động làm việc trong một đe búa khổng lồ. Và hàng lô những quy định và quy trình… 

Có những người muốn nghỉ việc, sau một năm lương thưởng hậu hĩnh, chẳng vì lý do gì ngoài lý do tôi đã biết. Công việc sẽ luôn như vậy, và em chẳng thể phát triển được. Em không phải nói về sự thăng tiến, mà kiến thức và tư duy… Dân luật thường chung một luận điệu. Và tôi bảo, “cỏ nhà người khác luôn xanh hơn”… 

Sau hai tháng thử việc, hợp đồng lao động chính thức cũng đã được đặt bút ký. Vài ngày đắn đo, tôi không hăm hở, nhưng rồi tôi biết chẳng thể khác được. Tôi cần phải kiếm tiền. Ngoài ra thì chẳng có gì quan trọng. 

Đừng đi…
Cuộc đời khốn khó rồi sẽ qua…
Chúng ta sẽ ngồi trên xích đu và cùng nhắm mắt
Thấy đời mình như một cánh chim…
(Thơ Nguyễn Phong Việt)

Người đọc – Bernhard Schlink

Tại sao? Tại sao khi nhìn lại quá khứ thì những gì đẹp đẽ của chúng ta lại rạn nứt bởi sự thật xấu xa tiềm ẩn trong đó? Tại sao hồi ức về những năm tháng hôn nhân nhuốm cay đắng khi lộ ra rằng người kia chừng ấy năm có một người tình? Vì người ta không thể hạnh phúc trong tình cảnh đó được? Song người ta đã hạnh phúc cơ mà? Có lúc hồi ức không trung thành với hạnh phúc, nếu kết cục diễn ra đau đớn. Vì hạnh phúc chỉ đúng thật nếu nó vĩnh viễn tồn tại ? Vì chỉ cái gì đã từng đau đớn, cho dù không ý thức và không nhận ra, mới kết thúc đau đớn ? Nhưng thế nào là nỗi đau không ý thức và không nhận ra? – tr. 40-41.

Sự chối bỏ làm hại đến mối quan hệ không khác gì phản bội trắng trợn – tr. 74.

Cô không theo đuổi ý muốn riêng, mà đấu tranh cho sự thật và công lý của riêng cô. Sự thật ấy, công lý ấy – chỉ vì cô luôn luôn phải ngụy tạo chút ít, vì cô không bao giờ được hoàn toàn cởi mở, không bao giờ được là chính mình – là một chân lý thê thảm, một công lý thê thảm, nhưng là của riêng cô, và cuộc đấu tranh giành lấy chân lý và công lý ấy là cuộc đấu tranh của riêng cô.

Chắc chắc là cô đã hoàn toàn kiệt sức. Cô không chỉ đấu tranh trước tòa, cô đã và luôn luôn đấu tranh, không để chứng minh năng lực của mình, mà để che giấu những bất lực của mình. Một cuộc đời mà những lúc vùng dậy là những cuộc rút lui hiên ngang, những chiến thắng là những thất bại che đậy.

(tr. 131-132)

Nếu sự thật của những gì ta nói ra chính là hành động của ta, thì nói để làm gì – tr. 170.

… khi thời điểm lý tưởng đã lỡ, khi ta chối bỏ quá lâu, khi ta bị chối bỏ quá lâu thì cuộc đời đã quá muộn, ngay cả khi nó được vận hành mạnh mẽ và cuối cùng cũng được tưng bừng đón chào. Hay là không có chuyện quá muộn, chỉ có muộn, và muộn vẫn còn hơn là không bao giờ? – tr. 182.

… người ta cũng xua đuổi ai đó bằng cách đẩy người ấy vào một ngách nhỏ - tr. 191.

Những năm cô đơn phải chăng đã làm người ta không chịu nổi cuộc đời này nữa? Thà tự sát còn hơn rời chốn tu viện ẩn dật để quay lại với cuộc đời? – tr. 201.

(Lê Quang dịch, NXB Hội nhà văn & Nhã Nam, 2014)