Đảo cô hồn (2)

Địa ngục là một cõi rộng lớn, rộng hơn cõi người vô số lần và có lẽ cũng mênh mông bằng cõi trời. Nhưng địa ngục nằm sâu dưới lòng đất, ánh sáng mặt trời không thể chiếu xuống nên từ lâu, màu đen âm u là đặc trưng của địa ngục. Có điều không phải nơi nào ở địa ngục cũng là màu đen thê lương. Chẳng hạn Đảo cô hồn là một bộ phận của địa ngục nhưng không gian của nó chỉ thẫm đẫm màu xám của khói chứ không phải là màn đêm thâm sâu cùng cốc của những tầng địa phủ nơi diễn ra cảnh hành quyết những kẻ khi còn sống đã làm những điều ác độc không thể dung thứ. Hay như ở phía trên cùng, Đảo trường sinh - cũng là nơi Diêm Vương quyền uy đặt ngai vàng của mình ở đấy, màu sắc của không gian lại là màu đỏ của ánh lửa trường sinh. Từ hàng ngàn năm nay, lửa trường sinh soi đường cho các linh hồn chuyển kiếp cuộc đời vào cõi thế. Không có lửa trường sinh giữ ấm, các linh hồn có thể tiêu tan khi đi qua Cánh đồng gió trước khi đến được cửa sinh tử nơi đã mở sẵn  đón chào họ vào một kiếp sống mới. Tôi nghe nói Cánh đồng gió là nơi lạnh lẽo nhất trong vũ trụ này, ngoài việc quanh năm phủ băng tuyết, nơi này còn ngày ngày đón nhận những trận gió cuồng điên. Rất nhiều linh hồn đã hóa thành đám bụi tuyết chôn thân ở nơi này. Vậy nên chúng ta phải hiểu rằng việc có thể đầu thai làm người là điều may mắn và thiêng liêng, bởi vì ngay cả trường hợp bạn được xếp vào nhóm được chuyển kiếp thì để được bước vào cửa sinh tử bạn còn phải có quyết tâm.

Tôi chưa bao giờ đặt chân đến Đảo trường sinh và sẽ không bao giờ vì tôi là cô hồn không được tái kiếp làm người, nên tôi không biết tường tận sức mạnh của lửa trường sinh thế nào. Nhưng tôi nghe truyền tụng nó không chỉ là ánh lửa có quyền phép mà còn có cảm xúc như con người. Chính điều đó cho phép nó cảm nhận khát vọng làm người của linh hồn và tự quyết có bảo vệ cho họ hay không. Nếu không có lửa trường sinh, luân hồi không thể tiếp diễn. Bởi sự huyền diệu và quan trọng này mà vùng đất nơi được lửa chiếu sáng đã được đặt tên theo tên gọi của nó, cũng là nơi đa phần các linh hồn được chuyển kiếp đều dừng bước phiêu lưu vào cõi chết của mình ở đây. Họ sẽ không hề biết sâu dưới tận cùng là những tầng địa phủ đáng sợ. Nếu giả có đi xa hơn, thì nơi họ đến sẽ là Đảo hoan lạc, nằm ở giữa Đảo trường sinh và Đảo cô hồn.

Số phận một cuốn sách

Bản thảo viết tay đề năm 1966. 22 năm sau được trả về cho khổ chủ. Trong 20 năm tiếp theo, vẫn không một nhà xuất bản nào chịu in. Mãi cho đến năm 2010… Tôi đang muốn nói đến Những ngã tư và những cột đèn. Tôi nhẩm tính, năm 2010, nghĩa là Trần Dần đã qua đời được 13 năm. Nghe bảo sách đến tay bạn đọc vào mùa xuân năm 2011. Được ngợi khen nhiều. Và cả giải thưởng. Kiểu như một cú đòn quá khứ gây choáng váng hiện tại… Bản tôi đọc là bản in lần thứ năm, được tái bản vào năm rồi. Tôi nghĩ đến quãng thời gian 44 năm. Một tác phẩm không được biết đến/không được thừa nhận. Và đời sống văn chương như chìm trong quên lãng của cái tên Trần Dần. Lại nghe bảo khi sách ra mắt, báo chí chính thống đó đây tỏ ý dè dặt. Cái gì từng khiến người ta e ngại tác phẩm này đến vậy? Chợt thoảng nghĩ đến đợt ra mắt rầm rộ dạo nào được báo chí thông tin của Sợi xích, tôi tự dưng chạnh lòng. Hình dung quá trình thai ngén và gìn giữ “đứa con tinh thần” của Trần Dần. Quãng thời gian 44 năm. Tôi như nhìn thấy sự muộn phiền của khói thuốc…

Bối cảnh của Những ngã tư và những cột đèn rất xa lạ với tôi. Hà Nội những năm 1954 – 1966, chiến tranh lấp lửng trong hòa bình. Và câu chuyện thuộc về những con người ở bên kia chiến tuyến – những lính ngụy binh cũ thời Pháp thuộc. Có thể nói từ trước đến nay, tôi không biết đến những tác phẩm khai thác tư tưởng của những con người từng là phe địch trong chiến tranh. Để rồi lờ mờ nhận thấy có những chất liệu cuộc sống dường như vẫn bỏ ngỏ trong văn chương Việt Nam. Như lần đọc ở đâu đó, người ta nhắc đến thời kì vượt biên của dân Sài Gòn sau giải phóng, một thời kì hàm chứa sự dữ dội và đau thương – thế nhưng lại nằm ngoài lề văn học. Hay tại vì tôi ít đọc văn học nước nhà? Dù vậy, nếu có điều gì dễ dàng đẩy một tác phẩm văn chương vào số phận nghiệt ngã, kiểu nằm trong ngăn kéo hơn bốn mươi năm, thì sự can thiệp thuộc những thẩm quyền chính trị phải là nhân tố hàng đầu. Tôi không nghĩ có nhà văn nào lại muốn viết một tác phẩm để tồn tại trong tương lai. Nghĩa là khi viết, nhà văn viết cho chính con người và thời đại họ thuộc về. Việc bị hiện tại cấm đoán, phủ nhận nằm ngoài mong muốn của người cầm bút. Trong khi sự tồn tại của tác phẩm ấy kéo dài bao lâu, và tương lai có trả lại sự công bằng lại là một câu chuyện khác… 

Những ngã tư và những cột đèn - Trần Dần

hiện tại được coi, như biên giới của hai KHÔNG. Cái KHÔNG thứ nhất là dĩ vãng, vốn đã có, bây giờ không có nữa. Cái KHÔNG thứ hai là tương lai, bây giờ chưa có, vì vậy bây giờ cũng không. Hiện tại chính là khoảng sột soạt  giữa hai bờ vực ấy, giữa hai cái KHÔNG ấy. Cho nên hiện tại cũng không là gì cả... Chính vì vậy mà người đời ghi nhật kí và cũng chính vì vậy, nhật kí bắt buộc phải bắt đầu, bằng những con số hiện hữu... Dường như làm như vậy, hiện tại sẽ được khẳng định rõ ràng, vào một chỗ í nghĩa, trên đường tuyến tính, của thời gian, từ trái sang phải, theo chiều mũi tên bay - tr.14 - 15.

Con người trên mặt trận bí mật này, không ngừng chuẩn bị rút súng - tr. 49.

những chuyện đời những cuốn sách, mà người ta sống mãi và đọc mãi, là cái bình thường, rất bình thường. Có khi người ta còn xem thường chúng, có khi còn chê bĩu môi. Để rồi bất chợt, đúng một lúc của nó, người ta mới à à, mới hiểu giá trị của chúng. Có khi đã quá muộn - tr.105.

Ở một góc độ nào đó, động tác ghi nhật kí cố gắng vĩnh cửu hóa hiện tại, và chấp nhận toàn bộ mâu thuẫn với qui luật thời gian - tr. 111.

Đời hiện đại là một khoa học giải sầu, tinh vi nhất... là một sự thuê tiền lẫn nhau, người nọ phải giải sầu cho người kia. Đời thế mà vui, chứ không phải sầu đâu. Người thì có kẻ sầu, vô số thằng sầu, con sầu. Nhưng đời khác. Đời là mọi người hợp nhau lại, để giải sầu và chống sầu - tr. 122.

Đời chỉ có một mẩu, dù trăm niên vẫn ngắn - tr.123.

Nói dối, chính là một lối trừng phạt, của lương tâm - tr. 146.

chiến tranh giấu kín trong nó, nhiều số phận, nhiều câu chuyện riêng tư, không ít bất thường - tr. 195.

Trách nhiệm pháp lí thì có hạn, ngược lại trách nhiệm tinh thần, thì vô hạn. Người ta khổ đau nhiều, người ta hoặc trở thành vĩ nhân, hoặc thành thằng điên rồ, cũng chính vì món trách nhiệm tinh thần này - tr. 284.

Ngã tư láo nháo bộ hành, láo nháo xe cộ và cột đèn. Tôi thấy khó thật, đi trong phố thì dễ, đi trong đời khó hơn triệu lần. Đi trong thành phố, dù là thành phố lạ, rẽ vào ngã tư rất dễ. Ngã tư trong thành phố nào, cũng sờ sờ là ngã tư. Có rẽ nhầm, cũng quay lại được. Ngã tư trong đời khác, đời không cho quay lại, không có cách gì quay lại. Đời nghiệt ngã. Đời lằng nhằng, ngã tư đời do đó, lờ mờ và loằng ngoằng. Đời di động, ngã tư đời do đó di chuyển trong cuộc đời, không lúc nào iên - tr. 299.

(NXB Hội Nhà Văn và Nhã Nam, 2013)

Phim hoạt hình (11)

Madagascar 3 (Dreamworks, Mỹ)

Alex và đồng bọn đã trở lại và lợi hại hơn xưa. 

Tương tự như hai phần trước, chuyến phiêu lưu mới của bộ tứ hoàn cảnh đến từ sở thú New York vẫn thu hút người xem từ phút đầu đến phút cuối. Và cũng tương tự như hai phần trước, mỗi lần xem xong một tập phim, tôi đều cảm thấy, ôi sao phim ngắn thế… Nghe đồn phần này cũng là phần cuối cùng của Madagascar. Nếu vậy cũng thật đáng tiếc. Nhưng nếu vậy thì phim đã kết thúc thật huy hoàng bởi so với hai phần trước, phần 3 này còn vui nhộn và mãn nhãn hơn. Y như dòng viết mào đầu ở trên:

Alex và đồng bọn đã trở lại và lợi hại hơn xưa. 

Chuyện là sau một thời gian sống ở rừng rú Châu Phi, Alex lại đau đáu nhớ về New York hoa lệ. Cậu sư tử thích xê dịch như mọi lần lại dẫn dụ ba người bạn ngựa vằn Marty, hươu cao cổ Melman và nàng hà mã Gloria cùng trở về. Cả bọn bèn theo chân biệt đội cánh cụt vô cùng lợi hại đến một một sòng bạc lớn nhất thế giới. Ở đây, họ lại gây ra một cuộc đại náo loạn. Và lần nào không may cho cả bọn vì đã lọt vào tầm ngắm của nữ cảnh sát chuyên săn bắt thú với thành tích chưa từng thất bại. Để trốn tránh sự truy đuổi của người đàn bà thép này, số phận run rủi Alex và các bạn phải mua lại một đoàn xiếc di động và cùng đoàn xiếc này rong ruổi khắp Châu Âu. Từ đó mở ra một cuộc phiêu lưu mới vô cùng độc đáo…