Zazie trong tàu điện ngầm (Raymond Queneau, Cẩm Thơ dịch, NXB Trẻ, 2012)
Dường như NXB Trẻ có một tủ sách gọi là “Cánh cửa mở rộng”.
Thật ra tôi không hiểu sự phân loại đó, cũng sẽ thường không mặn mà với những
gì được dán nhãn theo cách định hướng người đọc. Chưa kể chúng khá mắc mỏ (tôi
nhớ cuốn tôi cảm thấy muốn đọc nhất trong tủ sách này là Gia đình Buddenbrook
nhưng dạo đó vì thường ở vào tình trạng rỗng túi nên cái giá của nó với tôi quá
khủng khiếp).
Riêng cuốn này, sau nhiều lần lữa, vào khoảng tháng ba, tư
năm nay, khi tình cờ thấy trên trang Vinabook ghi dòng chữ: “Chỉ còn 02 quyển”,
tôi mới chẳng suy nghĩ thêm, mua luôn cả hai, một cho mình, một gửi tặng bạn.
Sách xuất bản từ năm 2012, khi nhận các trang giấy đã kịp tỏa mùi cũ kĩ.
Đọc cuốn này là một trải nghiệm lạ lùng. Không giống một tác
phẩm văn học, nhất là văn học theo lối kinh điển, Zazie trong tàu điện ngầm giống
một kịch bản phim và nó sẽ hoàn toàn dễ hiểu nếu tồn tại ở dạng phim ảnh. Khi
là một cuốn sách, nó làm tôi thỉnh thoảng rơi vào vùng khó hiểu khi giữa các đoạn
hội thoại và tình tiết không có phân đoạn nào cho thấy sự chuyển tiếp. Các nhân
vật xuất hiện khá ồ ạt và dường như chẳng với trọng điểm nào. Hơn nửa cuốn, tôi
đọc một cách nỗ lực. Vì không muốn bỏ dở giữa chừng, cũng vì vẫn hy vọng vào một
cái gì sáng chói như đã được mặc định ở phía sau.
Cho đến khi đọc hết cuốn sách, tôi không dám chắc về sự xuất
sắc của nó. Nhưng sự thú vị thì có. Zazie trong tàu điện ngầm có sự thú vị của
một bộ phim hài châm biếm, với một vài tình tiết mang chất trinh thám hành động,
đôi khi hơi cường điệu. Có lúc tôi thấy cuốn sách hài kinh khủng đến mức phải
phá lên cười. Dĩ nhiên, bạn đồng thời cũng cảm nhận được vị mặn đằng sau bức
tranh toàn thể tưởng chừng hài hước đó. Như sẽ hiểu Zazie sau khi cùng cô bé trải
quá mấy ngày ở Paris, rằng sau dáng vẻ ngông nghênh, lối ăn nói sống sượng kiểu
người lớn, Zazie vẫn chỉ là một đứa trẻ với những mộng ước rất trẻ thơ, bất chấp
cái tuổi thơ đầy bi kịch có thể khiến bất kỳ ai gục ngã.
Như lời dẫn ở phần đầu tác phẩm, Zazie trong tàu điện ngầm có
thể viết theo lối bi lụy nhưng Raymond Queneau đã làm ngược lại. Và độc giả nhấm
nháp tấn trò đời bi kịch sau chính những tràng cười của mình.
Về cô gái này
(Nguyễn Ngọc Thuần, NXB Trẻ, 2015)
Như cân nặng của cô gái ảnh hưởng đến toàn bộ cuộc đời cô
trong câu chuyện, cuốn sách này nặng hơn nghìn lần khối lượng cơ học của nó và may
mắn là nó khá mỏng. Nếu không đọc nó sẽ là một trải nghiệm rất, rất nặng nề.
Cuộc đời một cô gái béo phì có gì vui? Một vài cô tôi biết, chưa
ở mức béo phì nhưng cân nặng quá khổ dường như không ảnh hưởng đến niềm vui sống
của họ. Bất chấp một vòng eo vượt giới hạn, một thân hình mà giới mỹ học không
gọi là đẹp, thậm chí dễ bị cười chê, thậm chí bị cảnh báo về bệnh tật, họ vẫn rất
vui vẻ. Và một trong những thứ giữ cho họ vui vẻ, là họ sẽ ăn bất cứ thứ gì họ
thích. Họ cười nhạo cái ý nghĩ sống là phải kiêng khem món này, món nọ của người
khác. Dĩ nhiên, với tôi, chẳng có vấn đề gì nếu người ta không chú ý đến cân nặng
của họ. Cũng như chẳng có vấn đề gì nếu người ta chú ý đến cân nặng của họ. Suy
cho cùng đó là tự do cá nhân (tôi chỉ sợ thứ gọi là bệnh tật gây ra nếu bạn quá
béo hay quá gầy).
