Giết con chim nhại - Harper Lee

Con không bao giờ thực sự hiểu một người chừng nào con chưa xem xét mọi việc từ quan điểm của người đó – tr. 47.

Có những loại người… họ quá bận lo về thế giới bên kia đến độ không hề biết cách sống trong thế giới này – tr. 71.

Con hãy ngẩng cao đầu và hạ nắm đấm xuống. Cho dù ai nói bất cứ điều gì với con, đừng để chúng khiến con nổi giận. Cố đấu tranh bằng cái đầu của con cho một sự thay đổi… đây là một việc tốt – tr.115.

…cho dù chúng ta đã bị đánh bại một trăm năm trước khi chúng ta bắt đầu thì đó cũng đâu phải là lý do khiến chúng ta không cố thắng – tr. 115.

Có một thứ không tuân theo nguyên tắc đa số, đó là lương tâm của con người – tr.156.

…bố muốn con thấy lòng can đảm thực sự là gì, thay vì có ý nghĩ rằng can đảm là người đàn ông với khẩu súng trong tay. Đó là khi con biết mình sẽ thất bại từ trước khi bắt đầu nhưng dù vậy con vẫn bắt đầu và con theo đuổi nó tới cùng dù có chuyện gì xảy ra. Con hiếm khi thắng, nhưng đôi khi con cũng thắng – tr. 166.

…sự thật là điều này : một số người Da đen nói dối, một số người Da đen đồi bại, một số đàn ông Da đen không được phép đến gần phụ nữ - đen hoặc trắng. Nhưng đây là một sự thật đúng với cả loài người chứ không với riêng một chủng tộc cụ thể nào – tr. 298.

“…Chúng ta biết tất cả mọi người sinh ra đều không bình đẳng theo cái nghĩa mà một số người thường muốn chúng ta tin – rằng một số người thông minh hơn một số người khác, một số người có cơ hội hơn bởi vì họ sinh ra đã có sẵn nó, một số đàn ông kiếm ra nhiều tiền hơn những người đàn ông khác, một số phụ nữ làm bánh ngon hơn những phụ nữ khác – một số người sinh ra có tài năng vượt quá mức bình thường của hầu hết mọi người.

Nhưng có một cách thức trên đất nước này mà trong đó mọi người sinh ra đều bình đẳng – có một thể chế của con người khiến một người rất nghèo bình đẳng với một Rockfeller, một người ngu ngốc bình đẳng với một Einstein, và một kẻ dốt nát bình đẳng với bất cứ vị hiệu trưởng trường đại học nào. Thể chế đó, thưa quý vị, chính là tòa án… Các tòa án của chúng ta có những lỗi lầm của nó, như bất cứ thể chế nào của loài người, nhưng trên đất nước này các tòa án của chúng ta là những kẻ công bằng vĩ đại, và trong các tòa án của chúng ta tất cả mọi người đều sinh ra bình đẳng.

Tôi không phải là người lý tưởng tin một cách kiên định vào sự chính trực của tòa án của chúng ta và vào chế độ bồi thẩm đoàn – với tôi nó không là lý tưởng, nó là một thực tế sinh động, hữu hiệu. Thưa quý vị, tòa án chẳng là gì tốt hơn mỗi quý vị ngồi đây trước mặt tôi trong bồi thẩm đoàn này. Một tòa án chỉ lành mạnh bằng mức với bồi thẩm đoàn của nó, và một bồi thẩm đoàn cũng chỉ lành mạnh bằng những người tạo nên nó…”

(tr.298-299) 

                        

Càng lớn con sẽ càng thấy nhiều điều như vậy. Một chỗ nơi con người phải nhận được sự đối xử công bằng là trong tòa án, dù anh ta có màu da nào, nhưng con người ta có cách mang cả những oán hận của họ vào trong khu bồi thẩm đoàn – tr. 322.

“… Em nghĩ chỉ có một hạng người. Đó là người.

…nếu chỉ có một hạng người, tại sao mọi người không thân thiện được với nhau? Nếu tất cả là giống nhau, tại sao họ lại mất công coi thường nhau ?... Anh nghĩ anh hiểu tại sao Boo Radley luôn đóng cửa ở trong nhà suốt… đó là bởi vì ông ta muốn ở trong nhà”.

(tr. 331).

(Huỳnh Kim Oanh & Phạm Viêm Phương dịch, NXB Văn học và Nhã Nam, 2013)